Tiểu không kiểm soát ở người già - Nguyên nhân, cách điều trị

Cùng với tuổi tác ngày càng cao, mức độ suy yếu của cơ thể càng tăng lên khiến người cao tuổi dễ gặp phải hiện tượng tiểu không kiểm soát. Tình trạng này kéo dài gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe, tâm lý của người bệnh thậm chí có thể dẫn tới những biến chứng nguy hiểm khác. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục tiểu không kiểm soát ở người cao tuổi nhé.

Tiểu không kiểm soát ở người già là gì?

Tiểu không kiểm soát hay còn có tên gọi khác là tiểu không tự chủ. Đây là hiện tượng rối loạn chức năng đường tiểu với biểu hiện đi tiểu không tự chủ, nước tiểu rò rỉ khiến người bệnh gặp không ít phiền toái. Tiểu không kiểm soát gặp khá phổ biến ở người già, tỷ lệ nữ mắc nhiều hơn so với nam giới. Tỷ lệ mắc tăng theo độ tuổi cũng như mức độ suy yếu của cơ thể.

Có nhiều mức độ nghiêm trọng khác nhau, từ hiện tượng chỉ rò rỉ một ít nước tiểu do tăng áp lực ổ bụng (xảy ra khi ho, hắt hơi, rặn…) cho tới mức độ són tiểu liên tục, thậm chủ tiểu không kiểm soát kèm theo đại tiện không tự chủ.

Hiện tượng tiểu không kiểm soát  ở người già gây ảnh hưởng rất lớn tới sinh hoạt và cuộc sống của người bệnh. Điều này tiếp diễn thường xuyên khiến người bệnh không khỏi tự ti, mặc cảm mỗi khi giao tiếp. Trường hợp nặng hơn gây đại tiện không tự chủ, rối loạn tâm thần ảnh hưởng tới cuộc sống của người bệnh.

Ngoài ra, tiểu không kiểm soát ở người già có thể dẫn tới nhiễm trùng đường tiết niệu do nước tiểu ứ đọng lại trong bàng quang gây nhiễm trùng bàng quang. Lâu dần gây viêm ngược dòng lên thận làm đài bể thận bị viêm, ứ mủ. Nếu không phát

Bên cạnh đó, tiểu tiện không tự chủ ở người già có thể gây nên nhiễm trùng đường tiết niệu do nước tiểu ứ đọng trong bàng quang, gây nhiễm trùng bàng quang, lâu dần gây viêm ngược dòng lên thận làm đài bể thận bị viêm, ứ mủ, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn tới suy thận, gây nguy hiểm cho người bệnh.

Tiểu không kiểm soát gặp khá phổ biến ở người già.

Dấu hiệu tiểu không kiểm soát ở người già

Các dấu hiệu của tiểu không kiểm soát ở người già tùy thuộc vào từng dạng bệnh. Cụ thể như sau:

Tiểu không kiểm soát do gắng sức

Đây là hiện tượng nước tiểu thoát ra không tự chủ khi người bệnh gắng sức mà không phải do co bóp bàng quang. Hiện tượng này thường phổ biến ở nữ giới hơn so với nam giới, xảy ra khi người bệnh ho, hắt hơi, cười, khiêng vác vật nặng…Lượng nước tiểu thường thoát ra ít, thường xảy ra 2 tháng/lần. Người bệnh tiểu không kiểm soát do gắng sức thường xảy ra ở phụ nữ béo phì, mãn kinh, sinh con nhiều lần hoặc ở nam giới sau khi phẫu thuật tuyến tiền liệt.

Tiểu không kiểm soát gấp (đái vãi)

Nước tiểu thoát ra ngoài kết hợp với tiểu gấp khiến người bệnh chưa kịp vào nhà vệ sinh nước tiểu đã rỉ ra. Phần lớn hiện tượng này do chức năng lưu trữ nước tiểu của bàng quang bị suy yếu hay khi bị rối loạn tinh thần hoặc thời tiết lạnh giá…Ở nam giới, tiểu gấp có thể là hiện tượng bất ổn cơ detrusor, bệnh lý thần kinh, tắc nghẽn dòng tiểu hay do xạ trị vùng tiểu khung…

Tiểu không kiểm soát tràn đầy (đái rỉ)

Đây là hiện tượng ứ đọng nước tiểu mạn tính, người bệnh thường bị són tiểu theo từng đợt và không bao giờ đi tiểu bình thường được. Hiện tượng này thường gặp ở những người suy yếu cơ bóp bàng quang, tắc nghẽn đường ra ở bàng quang (thường gặp ở nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt, nữ giới bị sa tử cung hoặc bị táo bón).

Tiểu không kiểm soát hoàn toàn (đái rỉ liên tục)

Khi gặp phải hiện tượng này người bệnh bị đái rỉ cả ngày lẫn đêm. Nguyên nhân chủ yếu do rối loạn chức năng bàng quang như đột quỵ, tổn thương tủy sống, sau cắt bỏ tuyến tiền liệt ở nam giới hoặc tổn thương thần kinh ngoại biên.

Tiểu không kiểm soát chức năng

Tiểu không kiểm soát ở dạng này các cơ quan tiết niệu vẫn hoạt động bình thường nhưng người bệnh bị sa sút trí tuệ, tâm thần rối loạn nên thường không tự chủ về khả năng tiểu tiện gây ra rất nhiều phiền toái trong sinh hoạt.

Khi người cao tuổi có các biểu hiện như đi tiểu nhiều hơn bình thường, mắc tiểu không nín được, nín tiểu trong thời gian ngắn, tiểu nhiều vào ban đêm, đau rát khi đi tiểu…nên tới trung tâm y tế uy tín để thăm khám và có biện pháp khắc phục kịp thời tránh gây ảnh hưởng nhiều tới cuộc sống.

☛ Tham khảo thêm tại: Tiểu không tự chủ ở nam giới – từ nguyên nhân đến điều trị

Nguyên nhân người cao tuổi bị tiểu không kiểm soát

Không kiểm soát được quá trình tiểu tiện khiến nhiều người cao tuổi cảm thấy xấu hổ, tự ti, mặc cảm khi phải nhờ tới sự chăm sóc của người khác cũng như có mùi khó chịu trên cơ thể. Tuy nhiên, nhiều người vẫn nghĩ đây là bệnh tuổi già mà chủ quan không tìm hiểu nguyên nhân cũng như có phương pháp chữa kịp thời dẫn tới tiểu không kiểm soát ngày càng nghiêm trọng hơn, khó điều trị. Sau đây là một số nguyên nhân gây nên tình trạng này ở người cao tuổi.

Cơ bức niệu hoạt động quá mức: Khi cơ bức niệu hoạt động quá mức (có thể do sỏi bàng quang hoặc khối u) khiến bàng quang không thể ức chế được gây rối loạn tiểu tiện ở người cao tuổi. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiểu không kiểm soát ở người cao tuổi.

Ít vận động, thừa cân: Hạn chế vận động như lười vận động, nằm liệt giường hay do tuổi cao sức yếu…gây ra tiểu không kiểm soát. Ngoài ra, béo phì làm tăng các bệnh lý về táo bón, viêm đường tiết niệu, sỏi đường tiết niệu khiến ống thoát tiểu bị tắc nghẽn, rỏ rỉ nước tiểu, tiểu rắt, tiểu són.

Lười vận động, béo phì làm tăng nguy cơ mắc chứng tiểu không kiểm soát ở người già.

Lão hóa: Sự lão hóa được thể hiện cả bên ngoài và bên trong cơ thể. Cùng với tuổi tác ngày càng cao, các mô cơ và dây chằng nâng đỡ vùng sàn chậu bị giãn quá mức. Chỉ cần một áp lực nhỏ lên bàng quang khi chứa đầy nước tiểu như ho, hắt xì, cười lớn, đứng lên cũng tạo ra sức ép làm bàng quang đẩy nước tiểu ra ngoài gây ra són tiểu.

Tâm lý: Khi trạng thái tinh thần không ổn định thường gặp nhất là căng thẳng, mê sảng, bồn chồn, lo lắng gây ra tiểu không kiểm soát ở người già.

Nhiễm khuẩn đường tiết niệu: Người cao tuổi hoạt động của thận và bàng quang đều suy giảm. Mỗi khi tiểu tiện không thể tống nước tiểu ra bên ngoài gây nhiễm khuẩn đường tiết niệu gây tiểu không kiểm soát.

Bệnh rối loạn thần kinh: Người mắc bệnh rối loạn thần kinh và không điều khiển được hành động nhận thức của mình. Một số người thậm chí không nhận thức được mình đi tiểu hay chưa, tiểu ra quần mà không biết.

Bệnh lý khác: Một số bệnh lý như viêm teo âm đạo, viêm teo niệu đạo, tiền liệt tuyến ở nam giới, đái tháo đường gây khát nước nhiều và đái nhiều, suy tim…gây ra chứng tiểu không kiểm soát.

Dùng thuốc: Một số loại thuốc cũng dẫn tới tiểu không kiểm soát ở người già như  thuốc lợi niệu; thuốc hướng tâm thần; thuốc chống trầm cảm; thuốc chống loạn thần; thuốc chống loạn thần; kháng tiết cholin; gây mê – chống đau; chủ vận alpha adrenergic; ức chế ACE (men chuyển đổi angiotensin).

Một số loại thuốc có thể gây ra hiện tượng tiểu không kiểm soát.

Chức năng phổi suy giảm: Phổi có ảnh hưởng trực tiếp tới sự chế nước và điều tiết nước tại bàng quang. Khi chức năng của phổi bị suy giảm, chức năng hệ thần kinh thực vật bị rối loạn thì bàng quang hoạt động không ổn định gây ra tiểu không kiểm soát.

Bệnh tủy sống, táo bón, nhu động ruột kém: Đây là những nguyên nhân có thể khiến người già bị rò rỉ nước tiểu.

Chẩn đoán chứng tiểu không kiểm soát ở người già

Chẩn đoán tiểu không kiểm soát ở người già giúp việc điều trị chính xác, nhanh chóng và mang lại hiệu quả hơn. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

Hỏi bệnh sử người bệnh: Nhằm xác định nguồn gốc, thời gian và mức độ trầm trọng của bệnh bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử của người bệnh nhằm lấy những thông tin quan trọng giúp việc chẩn đoán chính xác hơn.

Khám lâm sàng: Bao gồm thăm khám vùng bụng, tâm thần, khả năng di chuyển của người bệnh, trực tràng, tuyến tiền liệt, phụ khoa, vùng chậu…nhằm xác định nguyên nhân và phân loại.

Thực hiện một số bài kiểm tra: Test ho, người bệnh ở tư thế đứng, bàng quang đầy sau đó ho một tiếng nhằm xác định tiểu không tự chủ gắng sức.

Người bệnh cần được thăm khám cụ thể nhằm chấn đoán chính xác tình trạng và có 

cách điều trị hiệu quả.

Các xét nghiệm:

• Xét nghiệm cơ bản: Bao gồm tổng phân tích nước tiểu, glucose huyết thanh, calci huyết thanh, siêu âm hệ tiết niệu, cấy nước tiểu, chụp X-quang hệ tiết niệu.
• Xét nghiệm đặc biệt: Xét nghiệm tã lót, đo nước tiểu tồn dư sau đái, soi bàng quang, đo niệu dòng đồ, niệu động học, chụp cộng hưởng từ hệ thần kinh trung ương.

Điều trị chứng tiểu không kiểm soát ở người già

Tùy nguyên nhân gây ra, phân loại tiểu không kiểm soát ở người già mà có biện pháp điều trị khác nhau. Một số phương pháp được áp dụng điều trị bao gồm:

Điều trị bảo tồn

Điều trị các bệnh lý nền gây tiểu không kiểm soát

Ở người cao tuổi có nhiều bệnh lý nền có thể gây ra tiểu không kiểm soát hoặc khiến tình trạng tiểu không kiểm soát trở nên trầm trọng hơn (do các bệnh lý gây ra như đa niệu, tiểu đêm, tăng áp lực ổ bụng, rối loạn hệ thần kinh trung ương…). Những bệnh lý nền gây bệnh phải kể đến như  suy tim, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đái tháo đường, rối loạn thần kinh, đột quỵ, đa xơ cứng, sa sút tâm thần, rối loạn nhận thức, hội chứng ngưng thở khi ngủ,… Khi điều trị các bệnh lý này có thể điều trị khỏi hoặc làm giảm triệu chứng tiểu không kiểm soát.

Điều chỉnh dùng thuốc có thể gây ra tiểu không kiểm soát: Các thuốc tác động hệ thần kinh trung ương, thuốc lợi tiểu mạnh, thuốc chẹn alpha…

Dùng miếng thấm (băng tã), chụp tiểu bao quy đầu ở nam giới, nón âm hộ ở phụ nữ nhằm hứng nước tiểu, đặt xông tiểu…có thể phù hợp với một số người bệnh nhằm ngăn chặn tiểu không kiểm soát. Tuy nhiên, việc này cần những cá nhân chăm sóc sức khỏe chuyên nghiệp thực hiện. Và đây cũng chỉ là phương pháp tình thế không phải điều trị đặc hiệu và chi phí cao. Không nên thực hiện ở những người bệnh bị nhiễm khuẩn hệ tiết niệu, bàng quang tăng hoạt, sỏi bàng quang…

Thay đổi thói quen sinh hoạt

• Không sử dụng đồ uống có chứa caffein bởi cà phê có thể gây kích thích hệ thần kinh trung ương gây lợi tiểu, làm giãn cơ thắt niệu đạo gây tiểu gấp, tiểu nhiều lần.
• Tập thể dục đều đặn, thực hiện bài tập Kegel: Giúp tăng cường sức khỏe, giảm cân nặng, giảm tình trạng thừa cân. Bài tập Kegel làm săn chắc cơ vùng tầng sinh môn giúp cải thiện chứng tiểu không kiểm soát.
• Kiểm soát lượng nước đưa vào cơ thể mỗi ngày: Nạp khoảng 1,5 lít nước/ngày, hạn chế uống nước vào buổi tối.
• Bỏ thói quen hút thuốc lá.

Tập luyện bàng quang và thói quen đi tiểu

Lập kế hoạch thực hiện đi tiểu theo giờ (bạn đầu 2h/1 lần, ban đêm 4h/lần) nhằm cải thiện triệu chứng sau vài tháng. Phương pháp này khá phù hợp với người bệnh tiểu không kiểm soát gấp và tiểu không kiểm soát hỗn hợp. Người bệnh nhận thức còn tốt và có động lực phấn đấu điều trị. (Xem chi tiết: Một số bài tập cải thiện tiểu không kiểm soát)

Sử dụng thuốc

Thuốc kháng hệ muscarinic (kháng cholinergic): Chống chỉ định ở người glôcôm góc đóng. Cần thận trọng trên bệnh nhân tuổi cao, có bệnh lý gan, thận, cường giáp, suy tim ứ huyết, bệnh lý thần kinh tự động. Tác dụng phụ như mờ mắt, khô miệng, tăng nhịp tim, mệt mỏi, táo bón…Các loại thuốc bao gồm:

• Oxybutynin (Diptopan) (phóng thích nhanh)
• Tolterodin (Detrol)
• Solifenacin (Vesicare)
• Trospium Chloride (Sanctura)
• Darifenacin (Enablex)

Thuốc đồng vận adrenergic: Thuốc thích hợp với nhóm người bệnh tiểu không kiểm soát do bất toàn cơ thắt niệu đạo. Cần thận trọng ở người bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh mạch vành, cường giáp, phì đại tuyến tiền liệt, tắc nghẽn đường tiểu…Các thuốc:

• Pseudoephedrin (Sudafed): 30-60mg x 3 lần/ngày.
• Phenylpropanolamine hydrochlorid.

Bổ xung estrogens: Nhằm cải thiện tiểu không kiểm soát ở người bệnh nữ mãn kinh nhằm cải thiện khả năng áp của niêm mạc niệu đạo.

Bổ xung Desmopressin- đồng phân quang học của vasopressin: Thích hợp với người bệnh bị đái tháo nhạt hoặc đa niệu đêm.

Chẹn alpha- adrenergic: chỉ định cho bệnh nhân tiểu không kiểm soát do phì đại tuyến tiền liệt tắc nghẽn đường tiểu.

☛ Tìm hiểu chi tiết tại: Thuốc điều trị tiểu không tự chủ gồm những loại nào?

Can thiệp không xâm lấn

• Kích thích điện học bằng các điện cực bề mặt tại tầng sinh môn, da vùng xương mu, thành âm đạo
• Dùng các xung từ tại vùng tầng sinh môn và xương cùng.
• Dùng kim xung điện cắm dưới da tại vị trí mắt cá chân để kích thích thần kinh chày sau.
• Kích thích bằng xung từ trường tại vùng tầng sinh môn và xương cùng: có thể mang lại hiệu quả ở người bệnh tiểu không kiểm soát do gắng sức và tiểu không kiểm soát gấp.

Phẫu thuật

Phương pháp này được áp dụng khi điều trị bảo tồn và sử dụng thuốc không mang lại hiệu quả tốt. Điều trị bao gồm:

Bệnh nhân bất thường cơ thắt

Có thể lựa chọn các kỹ thuật điều trị như sau:

• Tiêm bơm keo sinh học, mỡ tự thân qua nội soi bàng quang: Chỉ định ở người bệnh nữ tiểu không kiểm soát không có sa sàn chậu, người bệnh nam sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt.
• Phẫu thuật treo sau xương mu: Treo niệu đạo và cổ bàng quang vào xương mu, treo âm đạo vào xương mu nhằm tăng cường sức chống đỡ của niệu đạo.
• Đặt tấm lưới nâng đỡ niệu đạo: Chỉ định với những trường hợp tiểu không kiểm soát do gắng sức ở nữ.
• Phẫu thuật tạo hình thành trước âm đạo: Điều trị tiểu không kiểm soát nhẹ và kết hợp có sa bàng quang hay sa trực tràng.
• Đặt van nhân tạo: Áp dụng cho người bệnh nam có tiểu không kiểm soát do cơ thắt mất chức năng.
• Tiêm độc tố botulinum A vào lớp dưới niêm mạc bàng quang: Thường áp dụng cho người bệnh nữ tiểu không kiểm soát gấp khó điều trị với thuốc kháng muscarinic.

Bệnh nhân bị giảm dung tích bàng quang

Người bệnh có thể lựa chọn các kỹ thuật điều trị như sau:

• Tạo hình mở rộng bàng quang bằng ruột.
• Chuyển lưu nước tiểu qua da, qua hồi tràng,…Chỉ định khi tiểu không kiểm soát không thể xử lý bằng các phương pháp khác hoặc khi có sự tổn thương thận do áp lực cao trong bàng quang gây trào ngược bàng quang – niệu quản.

Phòng ngừa chứng tiểu không kiểm soát ở người già

Để hạn chế nguy cơ mắc tiểu không kiểm soát ở người già cần chú ý thực hiện một số điểm lưu ý sau đây:

• Giữ tâm lý thoải mái trong sinh hoạt, không nên lo lắng hoặc căng thẳng. Tăng cường các hoạt động nhằm thư giãn tinh thần như xem tivi, đọc sách báo, tham gia các câu lạc bộ người cao tuổi…
• Tăng cường hoạt động về mặt tinh thần: Xem TV, đọc sách báo, tham gia các câu lạc bộ người cao tuổi;
• Vận động cơ thể mỗi ngày, đặc biệt người già nên tập các bài tập Kegel để giảm cân nặng, giảm áp lực lên bàng quang và tăng lượng nước tiểu chứa đựng giúp hạn chế rò rỉ nước tiểu.
• Kiểm soát lượng nước uống mỗi ngày: Chỉ nên uống 1,5 – 2 lít nước là hợp lý, hạn chế uống nước vào buổi tối nhất là trước khi đi ngủ.
• Không sử dụng đồ uống có chất kích thích như caffein bởi chúng gây kích thích hệ thần kinh trung ương, giãn cơ thắt niệu đạo, lợi tiểu…gây tiểu gấp, tiểu nhiều lần.
• Luyện tập bàng quang và thói quen đi tiểu: Nên đi tiểu theo giờ, tránh đi tiểu ngay khi có cảm giác mắc tiểu có thể cải thiện triệu chứng sau vài tháng.
• Vệ sinh cá nhân mỗi ngày nhằm tránh viêm nhiễm, giảm tiểu tối đa việc tiểu không kiểm soát.

Vương Niệu Đan – giải pháp tối ưu cho người mắc tiểu không kiểm soát

Nếu bạn bị chứng tiểu không kiểm soát làm phiền và đang đi tìm giải pháp hiệu quả hãy dùng Vương Niệu Đan. Đây là giải pháp tối ưu mà bạn không nên bỏ qua.

Vương Niệu Đan là thực phẩm bảo vệ sức khỏe có thành phần là các loại thảo dược quý có nguồn gốc 100% từ thiên nhiên như: chiết xuất từ Varuna, cao Ô dược, Cỏ đuôi ngựa, chiết xuất từ Cọ lùn, Hạt bí đỏ và cao Nữ lang. Đây đều là những loại thảo dược được nhân dân ta sử dụng từ lâu đời trong các bài thuốc dành cho người bị rối loạn tiểu tiện. Vì vậy, Vương Niệu Đan luôn được đảm bảo về chất lượng, độ an toàn và lành tính, không gây ra tác dụng phụ trong quá trình sử dụng.

Vương Niệu Đan – thực phẩm hỗ trợ điều trị tiểu són, tiểu nhiều lần tối ưu

Với sự kết hợp khéo léo các loại thảo dược trên, Vương Niệu Đan có công dụng:

• Giảm co thắt, giảm kích thích bàng quang
• Cải thiện sức khỏe cơ sàn chậu
• Tăng cường chất lượng giấc ngủ

Để thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vương Niệu Đan phát huy hiệu quả tốt nhất, người bệnh nên tuân thủ sử dụng theo liệu trình của sản phẩm, cụ thể là:

• 2 – 4 tuần đầu: uống 2 lần/ngày, mỗi lần 3 viên. Khi tình trạng tiểu rắt được thuyên giảm, người bệnh giảm liều xuống 2 viên mỗi lần, ngày uống 2 lần, uống vào buổi sáng và tối, sau bữa ăn.
• Duy trì sử dụng từ 2 – 3 tháng.

Chia sẻ0