Đi tiểu không kiểm soát được là bệnh gì? Nguyên nhân, cách điều trị

Tiểu không kiểm soát là tình trạng mà khá nhiều người gặp phải. Hiện tượng không kiểm soát được quá trình đi tiểu gây ra rất nhiều phiền toái trong cuộc sống cũng như sinh hoạt của người bệnh. Nguyên nhân gây tiểu không kiểm soát do đâu? Cách điều trị như thế nào? Cùng theo dõi bài viết sau đây để giải đáp những thắc mắc trên.

Tiểu không kiểm soát là bệnh gì?

Tiểu không kiểm soát (tiểu không tự chủ) là tình trạng không kiểm soát được quá trình đi tiểu hay mất khả năng kiểm soát bàng quang. Hiện tượng này gây ra rất nhiều bất tiện cho nhiều người, ảnh hưởng tới sinh hoạt, cuộc sống của người bệnh. Có nhiều trường hợp nặng thậm chí cần phải mang tã. Tiểu không kiểm soát gặp phổ biến ở rất nhiều người khiến họ cảm thấy vô cùng xấu hổ, tự ti.

Bệnh có thể phán ánh từ nhẹ như rò rỉ một lượng nhỏ nước tiểu khi ho hoặc cười cho tới nặng như không kiểm soát được cảm giác muốn đi tiểu. Tỷ lệ mắc bệnh tăng theo tuổi và theo mức độ suy yếu của cơ thể. Và đối tượng là nữ giới có nguy cơ mắc cao hơn nam giới. Theo số liệu thống kê, có khoảng 35% phụ nữ lớn tuổi và 22% nam giới lớn tuổi, bệnh tăng cao ở người cao tuổi có thể lên tới 60%.

Dấu hiệu thường gặp của tiểu không kiểm soát

Tiểu không kiểm soát đặc trực bởi 5 loại biểu hiện như sau:

Tiểu không kiểm soát do gắng sức

Tình trạng này gặp ở nữ giới nhiều hơn so với nam. Tiểu không kiểm soát thường xảy ra khi người bệnh có các hoạt động gắng sức như cười, khiêng vật nặng, rặn, ho, hắt hơi…khiến một lượng nước tiểu nhỏ thoát ra ngoài. Hiện tượng này được coi là bệnh lý nếu chúng xảy ra nhiều hơn 2 lần mỗi tháng.

Tiểu không kiểm soát do gắng sức thường gặp ở phụ nữ béo phì, chửa đẻ nhiều lần, mãn kinh…Ở nam giới thường gặp sau khi phẫu thuật tuyến tiền liệt, đặc biệt là cắt bỏ tuyến tiền liệt tận gốc.

Tiểu không kiểm soát gấp

Hay còn gọi là chứng đái vãi, chúng xảy ra do chức năng lưu trữ nước tiểu của bàng quang bị suy yếu. Người ta còn gọi đây là hiện tượng bất ổn cơ detrusor.

Tình trạng này thường gặp mỗi khi thời tiết lạnh, rửa ráy bằng nước hoặc do rối loạn tinh thần. Ở đối tượng nam giới, tiểu không kiểm soát gấp có thể là biểu hiện của tình trạng tắc nghẽn dòng tiểu, vô căn, bệnh về thần kinh, bất ổn của cơ detrusor và xạ trị vùng tiểu khung.

Tiểu không kiểm soát tràn đầy

Tiểu không kiểm soát tràn đầy thường gặp ở người suy yếu co bóp bàng quang hoặc bàng quang tắc nghẽn.

Người ta gọi chứng tiểu không kiểm soát tràn đầy là đái rỉ. Hiện tượng này thường gặp ở người bệnh suy yếu co bóp bàng quang hoặc đường ra của bàng quang bị tắc nghẽn. Thường gặp nhất là ở nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt gây chèn ép đường ra cổ bàng quang. Ở nữ giới có thể do sa tử cung hoặc do táo bón.

Tiểu không kiểm soát hoàn toàn

Người ta còn có tên gọi khác là đái rỉ liên tục. Nguyên nhân gây ra hiện tượng này là do rối loạn chức năng bàng quang do bệnh lý thần kinh như:

• Tổn thương tủy sống.
• Đột quỵ.
• Tổn thương thần kinh ngoại biên.
• Sau cắt bỏ tuyến tiền liệt tận gốc ở nam giới.

Tiểu không kiểm soát chức năng

Hệ tiết niệu có chức năng bình thường nhưng người bệnh do các rối loạn về tâm thần hay sa sút trí tuệ nên không quan tâm tới các quy tắc xã hội về thời gian hay địa điểm đi tiểu nên thường xuyên dẫn tới chứng tiểu không kiểm soát.

Nguyên nhân gây ra tiểu không kiểm soát

Phải hiểu rằng tiểu không kiểm soát không phải một bệnh mà là một triệu chứng. Nguyên nhân thường do kết quả của những thói quen hàng ngày, bệnh lý nền hoặc các vấn đề về thể chất.

Tiểu không kiểm soát tạm thời

Nguyên nhân thường do sử dụng một số đồ uống, thực phẩm và thuốc (chẳng hạn như thuốc lợi tiểu) vì chúng gây kích thích bàng quang, làm tăng lượng nước tiểu. Một số loại thực phẩm, đồ uống, thuốc gây tiểu không kiểm soát tạm thời bao gồm:

• Caffein.
• Rượu bia.
• Soda, đồ uống có ga.
• Các chất tạo ngọt nhân tạo.
• Socola.
• Ớt, tiêu.
• Các loại thực phẩm nhiều gia vị, đường, axit đặc biệt là các loại trái cây họ cam quýt.
• Các thuốc trị bệnh tim, huyết áp, thuốc an thần, thuốc giãn cơ.
• Vitamin C liều lớn.

Đồ uống chứa caffein là nguyên nhân gây tiểu không kiểm soát tạm thời.

Ngoài ra một số bệnh lý cũng có thể gây tiểu không kiểm soát tạm thời như táo bón, nhiễm trùng đường tiết niệu.

Tiểu không kiểm soát thường xuyên

Tiểu không kiểm soát cũng có thể kéo dài dai dẳng, nguyên nhân do tình trạng sức khỏe hoặc một số bệnh lý như sau:

Mang thai: Phụ nữ mang thai có thể có hiện tượng đi tiểu không kiểm soát. Nguyên nhân do stress hoặc thay đổi nội tiết tố, trọng lượng của tử cung tăng lên gây tiểu không kiểm soát do áp lực. Bên cạnh đó, sự căng thẳng của âm đạo có thể làm suy yếu dần cơ cần thiết để tự chủ bàng quang.

Sinh con: Khi sinh con theo phương pháp tự nhiên có thể làm suy yếu cơ bàng quang. Các thay đổi trong quá trình sinh cũng có thể gây hại cho dây thần kinh bàng quang và mô hỗ trợ dẫn tới sa xuống sàn chậu. Sa tử cung, bàng quang, trực tràng hay ruột non có thể được đẩy xuống so với vị trí bình thường và thường nhô ra vào âm đạo. Tiểu không kiểm soát có liên quan tới sinh con có thể xảy ra sau khi sinh hoặc phát triển nhiều năm sau đó.

Tuổi tác: Tuổi càng cao cơ bàng quang dần lão hóa làm giảm khả năng lưu trữ nước tiểu của bàng quang. Từ đó, làm gia tăng các triệu chứng bàng quang hoạt động quá mức. Bàng quang tăng hoạt động quá mức có thể xảy ra thường xuyên nếu có bệnh mạch máu. Vì vậy, hãy thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe tổng thể có thể kiềm chế các triệu chứng của bàng quang hoạt động quá mức.

Mãn kinh: Khi phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh, cơ thể sản xuất ít estrogen – một loại hormone giúp cho niêm mạc của bàng quang và niệu đạo khỏe mạnh. Khi lượng estrogen ít đi khiến các mô này suy giảm có thể khiến tình trạng tiểu không kiểm soát trở nên nghiêm trọng hơn.

Cắt bỏ tử cung: Ở cơ thể phụ nữ, bàng quang và tử cung có vị trí gần sát nhau. Chúng được hỗ trợ bởi một cơ và dây chằng. Khi có phẫu thuật nào liên quan tới hệ thống sinh sản của phụ nữ (chẳng hạn như loại bỏ tử cung) có nguy cơ gây tổn hại cơ hỗ trợ vùng chậu gây ra tiểu không kiểm soát.

Hội chứng đau bàng quang: Hay còn gọi là viêm bàng quang kẽ. Tình trạng này khá hiếm gặp nhưng đôi khi gây ra tiểu không kiểm soát, đi tiểu thường xuyên cảm thấy đau.

Phì đại tuyến tiền liệt: Hiện tượng tiểu không kiểm soát ở nam giới còn do bệnh phì đại tuyến tiền liệt (tăng sản tuyến tiền liệt lành tính). Bệnh thường xảy ra ở nam giới có độ tuổi trên 40.

Phì đại tuyến tiền liệt có thể khiến nam giới bị đi tiểu không kiểm soát.

Ung thư tuyến tiền liệt: Ở nam giới, tiểu không kiểm soát có thể do không điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Ngoài ra, tiểu không kiểm soát cũng có thể xảy ra do tác dụng phụ của các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt nhưng ít gặp hơn.

Tắc nghẽn: Khi có khối u bất thường xuất hiện ở nơi nào dọc theo đường tiểu gây cản trở dòng chảy bình thường của nước tiểu dẫn tới tiểu không kiểm soát. Sỏi đường tiết niệu có thể hình thành trong bàng quang gây rò rỉ nước tiểu. Sỏi cũng có thể có mặt ở thận, bàng quang hoặc niệu quản.

Rối loạn thần kinh: Một số bệnh lý về thần kinh như đa xơ cứng, bệnh Parkinson, đột quỵ, u não, chấn thương cột sống có thể gây cản trở các tín hiệu thần kinh liên quan tới kiểm soát chức năng của bàng quang gây ra chứng tiểu không kiểm soát.

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc chứng tiểu không kiểm soát như:

• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc tiểu không kiểm soát cao hơn nam giới do các yếu tố như mang thai, sinh nở, mãn kinh và đặc điểm cấu trúc cơ thể phụ nữ. Ở nam giới, nguy cơ thường là những người gặp vấn đề về tuyến tiền liệt.
• Tuổi tác: Càng lớn tuổi nguy cơ tiểu không kiểm soát càng tăng lên.
• Hút thuốc: Những người hút thuốc lá có nguy cơ mắc tiểu không kiểm soát cao hơn.
• Thừa cân: Tăng trọng lượng làm gia tăng áp lực lên bàng quang khiến các cơ xung quanh suy yếu dễ gây tiểu són khi ho, hắt hơi.
• Bệnh sử gia đình: Nếu trong gia đình bố mẹ hoặc anh chị em ruột mắc chứng tiểu không kiểm soát thì nguy cơ mắc của bạn cũng cao hơn.
• Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý như bệnh lý thần kinh hoặc tiểu đường cũng làm tăng nguy cơ tiểu không kiểm soát.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Trong một số trường hợp chứng đi tiểu không kiểm soát gây cản trở các hoạt động thường ngày bạn nên chủ động tới gặp bác sĩ:

• Tiểu không kiểm soát diễn ra quá thường xuyên.
• Són tiểu gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của bạn.

Những điểm này khá quan trọng vì tiểu không kiểm soát có thể:

• Là nguyên nhân của bệnh lý nào đó gây ảnh hưởng tới sức khỏe.
• Làm giới hạn các hoạt động xã hội của bạn, ảnh hưởng tới tâm lý khiến bạn ngại ngùng mỗi khi giao tiếp.
• Tăng nguy cơ té ngã ở người cao tuổi khi họ thường xuyên phải vội đi vệ sinh.

Kỹ thuật chẩn đoán tiểu không kiểm soát

Để chẩn đoán tiểu không kiểm soát bác sĩ xem bệnh sử kết hợp với một số kỹ thuật khác như xét nghiệm máu, nước tiểu, xét nghiệm nhằm kiểm tra bàng quang hoạt động như thế nào…Các xét nghiệm mà bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh làm như:

• Tổng phân tích nước tiểu: Lấy một mẫu nước tiểu đem tới phòng thí nghiệm để kiểm tra dấu hiệu của nhiễm trùng, vết máu hoặc các bất thường khác.
• Ghi nhật ký đi tiểu: Lập nhật ký đi tiểu trong vài ngày nhằm ghi lại lượng nước đã uống, thời điểm đi tiểu, lượng nước tiểu đã thải ra. Tính cả số lần đi tiểu bình thường lẫn số lần tiểu không kiểm soát diễn ra.
• Đo lượng nước tiểu tồn dư sau khi đi tiểu: Phương pháp này thực hiện bằng cách bạn sẽ được yêu cầu đi tiểu vào một bình chứa có vạch đo để đo thể tích. Sau đó, bác sĩ sẽ kiểm tra lượng nước tiểu còn lại trong bàng quang bằng cách sử dụng catheter hoặc phương pháp siêu âm. Nếu lượng nước tiểu tồn dư còn lại nhiều chứng tỏ bạn gặp phải vấn đề tắc nghẽn đường tiểu hoặc có vấn đề với dây kinh thần của bàng quang.

Bác sĩ yêu cầu tổng phân tích nước tiểu để kiểm tra nguyên nhân gây tiểu không kiểm soát.

Ngoài ra, nếu cần thêm thông tin bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm như:

• Xét nghiệm niệu động học: Nhân viên y tế sẽ đưa ống thông tiểu vào niệu đạo, tới bàng quang và bơm nước vào. Cùng lúc đó, máy đo áp lực sẽ đo và ghi nhận áp lực bên trong bàng quang. Xét nghiệm này có tác dụng đo sức cơ của bàng quang và cơ thắt niệu đạo. Điều này rất quan trọng giúp phân biệt các loại tiểu không kiểm soát.
• Soi bàng quang: Phương pháp này bác sĩ có thể kiểm tra và có thể loại bỏ các bất thường trong đường tiểu.
• Siêu âm vùng chậu: Được áp dụng nhằm xem các phần khác của bộ phận sinh dục tiết niệu hoặc kiểm tra các bất thường.
• Chụp bàng quang: Bác sĩ sẽ đưa ống thông tiểu vào niệu đạo, bàng quang và bơm thuốc cản quang vào đó. Khi bạn đi tiểu và tống lượng thuốc này ra, phim X quang sẽ giúp tìm ra các vấn đề về đường tiết niệu.
• Thử nghiệm gắng sức. Ở thử nghiệm này, sẽ được đề nghị ho mạnh để bác sĩ xem xét nước tiểu.

Phương pháp điều trị chứng tiểu không kiểm soát

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây tiểu không kiểm soát và phân loại mà bác sĩ chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau. Người bệnh có thể được chỉ định điều trị bằng các sử dụng thuốc, miếng thấm, chụp tiểu bao quy đầu ở nam giới, nón chụp âm hộ ở nữ giới nhằm hứng nước tiểu hoặc đặt xông tiểu.

Các can thiệp không xâm lấn như kích thích điện học bằng các điện cực bề mặt tại tầng sinh môn, da vùng xương mu, thành âm đạo. Hoặc sử dụng các xung từ tại vùng tầng sinh môn và xương cùng. Đối với một số trường hợp cụ thể khi sử dụng các biện pháp không cải thiện có thể xem xét tới phẫu thuật.

Tìm hiểu chi tiết các phương pháp điều trị tiểu không kiểm soát như sau:

Tập luyện bàng quang

Bài tập Kegel:

Bài tập có tác dụng tăng cường cơ bắp vùng chậu giúp cải thiện hiệu quả triệu chứng tiểu không kiểm soát. Đối với bài tập Kegel, bệnh nhân có thể thực hiện ở bất cứ nơi nào và thời điểm nào. Ban đầu bài tập này được thiết kế dành cho nam giới, nhưng vẫn có hiệu quả với nam giới. Thời gian tối thiểu để thấy hiệu quả là 3 – 6 tháng.

Để thực hiện bài tập này bạn hãy thực hiện như sau:

• Co thắt cơ sàn chậu, cố gắng giữ trạng thái co thắt trong vòng 5 giây. Sau đó, thư giãn 5 giây. Thời điểm ban đầu thực hiện khó khăn bạn có thể khởi đầu co thắt trong khoảng 2  giây và thư giãn 3 giây.
• Cố gắng luyện tập để đạt tới trạng thái mỗi lần co thắt cơ sàn chậu đạt 10 giây, lặp lại 10 lần mỗi lần tập và mỗi ngày tập khoảng 10 lần.

Tập đi tiểu theo giờ:

Những người mắc chứng tiểu không kiểm soát thường có thói quen đi tiểu ngay khi có nhu cầu. Nhưng đây là một thói quen xấu làm tình trạng bệnh nặng hơn. Các chuyên gia khuyên rằng nên xây dựng cho bản thân một lịch trình khoa học và cố gắng thực hiện đúng cho tới khi khoảng cách giữa 2 lần đi tiểu là 3 – 4 giờ.

Bạn cũng không nên đặt quá nhiều hi vọng ở lần đầu tiên vì phương pháp này phải thực hiện từ từ, thật kiên trì và quyết tâm. Ngoài ra, bạn có thể đánh lạc hướng nhu cầu buồn tiểu bằng cách thực hiện các hoạt động yêu thích như tán gẫu, chơi game, hít thở sâu, đếm từ 1 – 100.

Các phương pháp tập luyện bàng quang có thể cải thiện tiểu không kiểm soát bằng cách kéo dài thời gian giữa hai lần đi tiểu, tăng lượng nước tiểu chứa đựng trong bàng quang từ đó cải thiện sự kiểm soát cảm giác muốn đi tiểu trở về mức bình thường.

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống có thể giúp bạn làm giảm tình trạng rò rỉ nước tiểu. Hãy thực hiện theo một số điểm lưu ý sau đây:

• Giảm cân: Cân nặng dư thừa làm tăng áp lực lên bàng quang khiến tiểu không kiểm soát càng trở nên trầm trọng. Nếu giảm đi một lượng cân nặng ngay cả khi rất nhỏ cũng có khả năng làm giảm tình trạng rò rỉ nước tiểu.
• Hạn chế nạp thêm nước vào cơ thể: Tình trạng són tiểu về sớm hoặc đêm khiến người bệnh rất khó chịu và mệt mỏi. Bạn nên hạn chế uống nước vài giờ trước khi đi ngủ. Cũng không nên uống quá 2 lít nước mỗi ngày. Hạn chế các loại đồ uống như rượu bia, caffein và các chất kích thích khác.
• Tránh thói quen ngâm rửa cơ quan sinh dục thường xuyên bởi việc này có thể làm mất đi tác dụng của hàng rào bảo vệ chống nhiễm trùng bàng quang.
• Trường hợp bị đi tiểu đêm hãy làm cho việc đi vệ sinh thuận tiện hơn bằng cách hạn chế các đồ nội thất có khả năng gây trượt, vấp phải trên đường đi vệ sinh, bật đèn soi sáng để giảm nguy cơ té ngã.
• Trường hợp bạn bị tiểu đường hãy cố gắng hạn chế lượng đường để kiểm soát đường huyết tốt nhất có thể.
• Lưu ý khi sử dụng nhóm thuốc lợi tiểu bởi loại thuốc này làm tăng nhu cầu đi tiểu.

Kích thích điện

Đây là phương pháp dùng các điện cực đưa tạm thời vào trực tràng hoặc âm đạo nhằm tăng cường chức năng của sàn chậu. Việc kích thích điện nhẹ nhàng có thể mang lại hiệu quả với những trường hợp tiểu không kiểm soát do căng thẳng, cấp lỳ nhưng cần dùng điều trị phối hợp với các phương pháp khác.

Sử dụng thiết bị hỗ trợ

Một thiết bị được sử dụng có tên là pessary (vòng nâng) được đưa vào âm đạo để hỗ trợ cho vùng chậu để điều trị són tiểu do gắng sức. Vòng nâng này hoạt động bằng cách nâng bàng quang và niệu đạo lên thông qua sự tác động lên thành âm đạo.

Thông thường, người bệnh có thể tự chèn và tháo bỏ các thiết bị hỗ trợ loại này. Có thể sử dụng một thiết bị khác giống như tampon được thiết kế đặc biệt nhằm ngăn chặn sự rò rỉ nước tiểu từ bàng quang.

Dùng thuốc

Một số loại thuốc có tác dụng cải thiện chứng tiểu không kiểm soát như:

• Thuốc kháng cholinergic: Làm dịu tình trạng bàng quang hoạt động quá mức cũng như tiểu không kiểm soát. Các loại thuốc như oxybutynin, tolterodine, darifenacin, fesoterodine, solifenacin và trospium.
• Mirabegron: Có tác dụng làm giãn cơ bàng quang, làm tăng lưu lượng nước tiểu giữ trong bàng quang, tăng lượng nước tiểu mỗi lần thải ra và giúp làm trống bàng quang hoàn toàn.
• Thuốc chẹn alpha: Có tác dụng làm giãn cơ cổ bàng quang và các sợi cơ ở tuyến tiền liệt của nam giới từ đó hỗ trợ làm trống bàng quang. Các loại thuốc như tamsulosin, alfuzosin, silodosin, doxazosin và terazosin.
• Estrogen tại chỗ liều thấp: Được sử dụng dưới dạng kem bôi âm đạo, vòng hoặc miếng dán giúp làm săn chắc và trẻ hóa các mô ở niệu đạo và vùng âm đạo. Từ đó, cải thiện tiểu không tự chủ ở phụ nữ. Estrogen toàn thân dạng thuốc viên không được khuyến cáo điều trị thậm chí khiến bệnh nặng hơn.

Phẫu thuật

Nếu các phương pháp trên không mang lại hiệu quả, người bệnh cần cân nhắc lợi ích và nguy cơ trước khi quyết định phẫu thuật. Tùy triệu chứng tiểu không kiểm soát khác nhau mà có các phương pháp phẫu thuật phù hợp.

Vương Niệu Đan – giải pháp tối ưu cho người mắc tiểu không kiểm soát

Nếu bạn bị chứng tiểu không kiểm soát làm phiền và đang đi tìm giải pháp hiệu quả hãy dùng Vương Niệu Đan. Đây là giải pháp tối ưu mà bạn không nên bỏ qua.

Vương Niệu Đan là thực phẩm bảo vệ sức khỏe có thành phần là các loại thảo dược quý có nguồn gốc 100% từ thiên nhiên như: chiết xuất từ Varuna, cao Ô dược, Cỏ đuôi ngựa, chiết xuất từ Cọ lùn, Hạt bí đỏ và cao Nữ lang. Đây đều là những loại thảo dược được nhân dân ta sử dụng từ lâu đời trong các bài thuốc dành cho người bị rối loạn tiểu tiện. Vì vậy, Vương Niệu Đan luôn được đảm bảo về chất lượng, độ an toàn và lành tính, không gây ra tác dụng phụ trong quá trình sử dụng.

Với sự kết hợp khéo léo các loại thảo dược trên, Vương Niệu Đan có công dụng:

• Giảm co thắt, giảm kích thích bàng quang
• Cải thiện sức khỏe cơ sàn chậu
• Tăng cường chất lượng giấc ngủ

Để thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vương Niệu Đan phát huy hiệu quả tốt nhất, người bệnh nên tuân thủ sử dụng theo liệu trình của sản phẩm, cụ thể là:

• 2 – 4 tuần đầu: uống 2 lần/ngày, mỗi lần 3 viên. Khi tình trạng tiểu rắt được thuyên giảm, người bệnh giảm liều xuống 2 viên mỗi lần, ngày uống 2 lần, uống vào buổi sáng và tối, sau bữa ăn.
• Duy trì sử dụng từ 2 – 3 tháng.